Đại diện Sở VHTT&DL và lãnh đạo huyện Nghi Xuân trao bằng công nhận di tích lịch sử, văn hóa cấp tỉnh nhà thờ Trần Duy Đồng.

Theo gia phả dòng họ, họ Trần ở thị trấn Tiên Điền vốn có nguồn gốc thuộc xã Đức Lạc, tổng Đồng Công (này là xã Hòa Lạc, huyện Đức Thọ). Thủy tổ của dòng họ tên là Trần Phiếm.

Ông Trần Duy Đổng là con út trong một gia đình thuộc đời thứ 10 của dòng họ Trần. Ông sinh năm 1835 mất năm 1913 tự là Hán Sĩ, hiệu là Nghi Trai. Ông là người ham học, ham đọc sách. Khoa thi Giáp Tý (1864) thời Tự Đức, ông đỗ thứ 3 thi Hương. Sau đó ông lần lượt được bổ dụng làm Huấn đạo, giáo thụ rồi Tri phủ.

Khi làm Tri phủ, ông vẫn mở lớp học bình văn cho những người muốn học tập. Học trò ông có nhiều người đỗ đạt cao như Tiến sĩ Trần Sĩ Trác (đỗ Cử nhân khoa Giáp Thân (1884), đỗ Tiến sĩ khoa Kỷ Sửu, năm thành Thái thứ nhất – 1889); Tiến sĩ Nguyễn Mai (đỗ Cử nhân khoa Canh Tý (1900), đỗ Tiến sĩ khoa Giáp Thìn, năm Thành Thái thứ 16 - 1904)… và nhiều cử nhân, tú tài thời Nguyễn khác.

Phó Chủ tịch UBND huyện Nghi Xuân Bùi Việt Hùng: “Việc nhà thờ Trần Duy Đổng được cấp nhận di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh có ý nghĩa sâu sắc nhằm tôn vinh các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tri ân tưởng nhớ công lao to lớn của các bậc tiền nhân; đồng thời nhắc nhở, đề cao trách nhiệm của thế hệ hôm nay đối với việc giữ gìn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của ông cha để lại”.

Năm 1913, ông Trần Duy Đổng mất, hưởng thọ 78 tuổi, khi mất được triều đình phong: “Đại phu Hàn lâm viện thị giảng, hiệu là Đoan Thận Tiên sinh”. Tấm gương ham học, trọng việc học của ông đến nay vẫn được các thế hệ sau trong dòng họ truyền tụng, học tập, làm theo.

Tại nhà thờ Trần Duy Đổng hiện còn lưu giữ được 1 tấm bia đá rất quý. Nội dung văn bia đã khắc họa được chân dung, nhân cách cao đẹp của nhân vật Trần Duy Đổng.

Tại Quyết định số 484/QĐ-UBND ngày 16/2/2024, UBND tỉnh Hà Tĩnh quyết định công nhận nhà thờ Trần Duy Đổng là di tích lịch sử, văn hóa cấp tỉnh.

Đức Đồng