Một số thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền cải cách hành chính

Cải cách hành chính (CCHC) từ lâu đã trở thành nội dung trọng tâm trong các chiến lược phát triển quốc gia, nhằm xây dựng một nền hành chính “dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân”[1] đã được xác định tại Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ phê duyệt Chương trình tổng thể CCHC nhà nước giai đoạn 2021 - 2030. Trên cơ sở đó, nhiều văn bản, chính sách cải cách mạnh mẽ, đột phá đã được các cấp có thẩm quyền ban hành và triển khai áp dụng tại bộ, ngành, địa phương, có thể kể đến như các chính sách mới về dịch vụ công trực tuyến; thanh toán trực tuyến; thu hút đầu tư; miễn, giảm thuế; tinh giản biên chế; kiểm định chất lượng công chức; cắt giảm một số chứng chỉ đào tạo, bồi dưỡng; đổi mới từ thi sang xét thăng hạng viên chức,… hay gần đây nhất là triển khai tổng rà soát, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị, đã được ví như một “cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy” ở nước ta. Để nâng cao hiệu quả xây dựng, tổ chức thực hiện các cơ chế, chính sách CCHC, giúp được thực thi trong đời sống thực tiễn, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, chất lượng phục vụ nhân dân, phát triển đất nước thì đòi hỏi có sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, triển khai đồng bộ các giải pháp thiết thực, hiệu quả, trong đó, công tác thông tin, tuyên truyền CCHC được xác định là một trong những giải pháp trọng tâm.

Thời gian qua, công tác thông tin, tuyên truyền CCHC được tổ chức triển khai rất tích cực và đã có những chuyển biến rõ nét, tập trung đẩy mạnh tuyên truyền ý nghĩa, mục tiêu, nội dung, kết quả thực hiện Chương trình tổng thể CCHC nhà nước giai đoạn 2021 - 2030; thực hiện tuyên truyền một cách đa dạng dưới nhiều hình thức khác nhau. Các kết quả, sản phẩm thông tin, tuyên truyền CCHC đã đóng vai trò là “cầu nối quan trọng” giữa các chính sách cải cách và đối tượng chịu tác động, thụ hưởng các chính sách đó, nhất là người dân, doanh nghiệp và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; góp phần thay đổi nhận thức, thói quen, tạo sự đồng thuận và khuyến khích sự tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân và toàn xã hội vào công cuộc cải cách.

Một số kết quả nổi bật trong tổ chức triển khai công tác thông tin, tuyên truyền CCHC như sau:

Kết quả triển khai tuyên truyền CCHC của Bộ Nội vụ

Bộ Nội vụ được Chính phủ giao là cơ quan thường trực tổ chức triển khai Chương trình tổng thể, chủ trì triển khai công tác thông tin tuyên truyền CCHC. Như vậy, với vai trò này, Bộ Nội vụ không những phải chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trực thuộc Bộ thực hiện tốt công tác tuyên truyền CCHC đối với ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý mà còn phải thực hiện vai trò định hướng, hướng dẫn, đôn đốc và kiểm tra việc thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền CCHC tại các bộ, ngành, địa phương. Hàng năm, Bộ Nội vụ đã ban hành Kế hoạch thông tin, tuyên truyền CCHC; theo đó, đã xác định rõ mục tiêu, yêu cầu và các nhiệm vụ tuyên truyền trọng tâm cho từng năm, làm căn cứ cho các bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch để tổ chức thực hiện tuyên truyền CCHC, phù hợp với điều kiện thực tiễn và yêu cầu quản lý của từng bộ, cơ quan, địa phương. Đồng thời, Bộ đã ký kết các chương trình phối hợp, hợp tác truyền thông với Công đoàn Viên chức Việt Nam và Đài Truyền hình Việt Nam theo từng giai đoạn hoặc hàng năm để đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả tuyên truyền CCHC, nhằm làn tỏa mạnh mẽ các chính sách cải cách đến từng nhóm đối tượng cụ thể. Từ năm 2023 đến nay, Bộ đã phối hợp cùng Công đoàn Viên chức Việt Nam tổ chức thành công nhiều lớp tập huấn, trang bị kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ công chức, viên chức; tổ chức các tọa đàm, cuộc thi tìm kiếm sáng kiến CCHC với nhiều chủ đề khác nhau, thu hút nhiều đối tượng tham gia.

Căn cứ vào kế hoạch hàng năm được phê duyệt, Bộ Nội vụ đã bố trí kinh phí để triển khai thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền cải cách hành chính trên các phương tiện truyền thông của Bộ, nổi bật như: (1) Tạp chí Tổ chức nhà nước đã thực hiện và đăng tải nhiều chuyên đề nghiên cứu, bài viết phân tích sâu về kết quả, kinh nghiệm thực tiễn và đặc biệt là những mô hình, cách làm mới trong quá trình thực hiện nhiệm vụ CCHC của các bộ, ngành, địa phương; (2) Cổng thông tin điện tử của Bộ đã đăng tải mỗi năm hàng trăm tin, bài viết và các video clip tuyên truyền các vấn đề liên quan đến cải cách công vụ, sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính và Chỉ số cải cách hành chính, Chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính, tạo thuận lợi cho việc tiếp cận thông tin, trao đổi, học tập nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức; (3) Văn phòng Ban Chỉ đạo CCHC của Chính phủ phối hợp với Trung tâm Thông tin của Bộ đã xây dựng Bản tin điện tử CCHC phát hành định kỳ hàng tuần, gửi đến hộp thư của hơn 5.000 lãnh đạo, quản lý các cấp từ Trung ương đến địa phương để tuyên truyền về những kết quả, giải pháp, kinh nghiệm, sáng kiến CCHC hay đang được áp dụng, triển khai có hiệu quả tại bộ, ngành, địa phương; đồng thời, Trang thông tin điện tử của Ban Chỉ đạo thường xuyên đăng tải các bài viết, phân tích chia sẻ kinh nghiệm, thành tựu CCHC ở một số quốc gia phát triển trên thế giới, có giá trị tham khảo sâu sắc. (4) Bộ cũng duy trì tổ chức các hội nghị giao ban với các cơ quan thông tấn, báo chí định kỳ theo quy định để kịp thời cung cấp, cập nhật thông tin kết quả, giải đáp những vấn đề nóng, được dư luận quan tâm liên quan đến ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ Nội vụ, trong đó có nhiều nội dung liên quan đến cải cách hành chính.

Kết quả tuyên truyền CCHC của các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình quốc gia và địa phương

Đài Truyền hình Việt Nam (THVN), Đài Tiếng nói Việt Nam (TNVN) và Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) là 03 cơ quan báo chí ở Trung ương đóng vai trò quan trọng và đã tham gia rất tích cực trong việc thực hiện nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền các nội dung, kết quả CCHC đến người dân, doanh nghiệp và xã hội. Các thông tin liên quan đến CCHC đã được cung cấp, truyền tải thường xuyên, liên tục trên các chương trình, phóng sự, bản tin hàng giờ của các đơn vị trên, đặc biệt là cung cấp những nhận xét, bình luận của các chuyên gia hàng đầu về CCHC, để kịp thời phổ biến đến khán, thính giả những thông tin mới và chất lượng nhất.

Đài THVN đã thành lập và phát sóng Chuyên mục CCHC từ năm 2004 đến nay, đang nhận được sự quan tâm, theo dõi và đóng góp ngày càng lớn của người dân, tổ chức và xã hội. Hiện nay, Chuyên mục được duy trì phát sóng định kỳ vào lúc 17 giờ 05 phút, thứ Hai hàng tuần trên Kênh VTV1 với thời lượng khoảng 15 phút (trung bình mỗi năm thực hiện khoảng 52 chương trình), trong đó, đã thực hiện nhiều phóng sự hay, ý nghĩa, có tác động lớn và đề cập đến những vấn đề “nóng” thu hút sự quan tâm lớn của người dân, doanh nghiệp và cả đội ngũ lãnh đạo, quản lý và công chức, viên chức, nổi bật như một số phóng sự gần đây: “Xây dựng tư duy hành chính phục vụ”; “CCHC dưới tác động của chuyển đổi số”; “Đổi mới vì dân”; “Gỡ điểm nghẽn cơ sở dữ liệu”; “Tăng tốc số hóa phục vụ doanh nghiệp”; “Cải các chính sách tiền lương”. Đặc biệt gần đây, Đài THVN đã dành thời lượng rất lớn để thông tin, tuyên truyền về những chủ trương, định hướng và tiến độ, kết quả triển khai thực hiện các chính sách cải cách, sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Ngoài việc thông tin, tuyên truyền các văn bản, chính sách mới, liên quan đến đời sống xã hội, Đài THVN cũng đã phản ánh những nội dung, chính sách chưa hợp lý, chưa thực sự đi vào cuộc sống, qua đó, giúp cơ quan chủ trì xây dựng văn bản, chính sách kịp thời phát hiện để điều chỉnh cho phù hợp với pháp luật hiện hành và điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.

 Bên cạnh đó, Thông tấn xã Việt Nam đã thực hiện thông tin, tuyên truyền sâu rộng về cải cách hành chính theo 3 tuyến, gồm: tuyến tin, bài cổ vũ những vấn đề tích cực trong cải cách hành chính của các bộ, ngành, địa phương; tuyến tin, bài nêu điển hình về những tồn tại, yếu kém trong cải cách hành chính; tuyến tin, bài cung cấp kiến thức về cải cách hành chính, tư vấn hành chính. Trong đó, cải cách thủ tục hành chính và cải cách công vụ, công chức được xác định là hai nội dung tuyên truyền trọng tâm của Thông tấn xã Việt Nam thời gian qua. Bên cạnh những sự kiện thời sự, các tin còn đi vào phân tích dưới góc nhìn đa chiều về tác động của cải cách thủ tục hành chính đến người dân, doanh nghiệp; phản ánh về những tồn tại, hạn chế tạo thành những rào cản đối với tiến trình cải cách, và đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, giúp cơ quan nhà nước nắm bắt thông tin, điều chỉnh kịp thời. Hệ thống các ấn phẩm thuộc Thông tấn xã Việt Nam thường xuyên đăng tải tin, bài về cải cách hành chính giúp độc giả trong nước và nước ngoài nhận biết được khá rõ nét về công cuộc cải cách hành chính thời gian qua.

Cổng thông tin điện tử của các bộ, ngành, địa phương đã tích cực tuyên truyền CCHC, nhiều nơi đã xây dựng và vận hành có hiệu quả chuyên trang thông tin điện tử CCHC, chú trọng đăng tải, cập nhật thông tin, hoạt động quản lý nhà nước và các chính sách, kết quả CCHC thuộc phạm vi, trách nhiệm quản lý một cách kịp thời, đầy đủ, góp phần nâng cao nhận thức, kiến thức và tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân tham gia góp ý, hiến kế hoàn thiện chính sách pháp luật trên từng ngành, lĩnh vực. Qua theo dõi, đánh giá cho thấy một số đơn vị thực hiện tốt công tác tuyên truyền CCHC trên Cổng thông tin điện tử là: Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài chính; các địa phương: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Long An, Thái Nguyên, Huế, Nghệ An, Đồng Tháp,...

Một số cách làm mới, sáng tạo trong thực hiện tuyên truyền CCHC

Trong thực tiễn triển khai, nhiều bộ, địa phương đã thay thế các phương pháp tuyên truyền truyền thống bằng những cách làm mới, sáng tạo và mang lại hiệu quả, tác động tích cực, như: Sân khấu hóa; phát tờ rơi; tổ chức các diễn đàn đối thoại, trao đổi chuyên sâu về một vấn đề cụ thể; xây dựng các video ngắn để tuyên truyền, hướng dẫn sử dụng dịch vụ công trực tuyến; tổ chức các cuộc thi tìm kiếm sáng kiến CCHC, qua đó, giúp cán bộ, công chức, viên chức vừa có điều kiện nghiên cứu thực tiễn, nâng cao nhận thức vừa giúp phát hiện các ý tưởng, đề xuất mới, đột phá để thí điểm, nhân rộng góp phần nâng cao hiệu quả CCHC tại các cơ quan, đơn vị.

Thành phố Ngã Bảy, tỉnh Hậu Giang là một trong những đơn vị nổi bật đã chủ động nghiên cứu, học tập và tích cực triển khai áp dụng, nhân rộng nhiều mô hình mới, cách làm hay trong thực hiện CCHC, thể hiện sự nỗ lực cải cách mạnh mẽ của chính quyền Thành phố, với quyết tâm thay đổi tư duy từ quản lý sang phục vụ, được nhân dân đồng tình ủng hộ cao, các mô hình tiêu biểu như: “Chính quyền phục vụ”; “Chứng thực trong ngày và trả kết quả đến tận nhà cho đối tượng yếu thế”; “Giải pháp hỗ trợ người dân khai thông tin 1 lần khi thực hiện thủ tục liên thông đăng ký khai sinh, đăng ký thường trú và cấp thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ dưới 6 tuổi”,…[2]

Với quyết tâm đẩy mạnh cải cách hành chính, đổi mới cách làm, khai thác có hiệu quả tiềm năng của cơ sở dữ liệu dân cư, thúc đẩy chuyển đổi số phục vụ người dân, doanh nghiệp, vừa qua UBND tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức Cuộc thi tìm kiếm mô hình, sáng kiến ứng dụng dữ liệu dân cư phục vụ chuyển đổi số, CCHC trên địa bàn Tỉnh; giúp cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp trong địa phương có điều kiện giới thiệu, chia sẻ các ý tưởng, mô hình mới, sáng tạo trong thực hiện Đề án 06[3], các mô hình, sáng kiến tiêu biểu đã được đánh giá cao tại Cuộc thi như:  “VNeID Hiến máu - kết nối cứu người qua dữ liệu dân cư”; “Phần mềm hỗ trợ công tác chữa cháy”,…[4]

Tỉnh Bình Định đã tổ chức Cuộc thi tìm hiểu CCHC với chủ đề “Vì Nhân dân phục vụ” với 31 đơn vị dự thi đến từ các sở, ban, ngành, huyện trên địa bàn tỉnh. Đáng chú ý tại cuộc thi này, nhiều đội thi đã sáng tạo, lồng ghép truyền tải các thông điệp, nội dung, nhiệm vụ CCHC (sử dụng dịch vụ công trực tuyến) thông qua các tiểu phẩm, kịch bản, mô phỏng các tình huống thực tế và cách giải quyết sáng tạo, nhân văn, để lại nhiều ấn tượng sâu sắc, giúp nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là những người hàng ngày thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận, giải quyết hồ sơ TTHC cho người dân, doanh nghiệp, góp phần xây dựng một nền hành chính phục vụ chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả hơn[5].

Thời gian gần đây, nhiều nơi đã tăng cường thông tin, tuyên truyền các chủ trương, chính sách, văn bản chỉ đạo, điều hành về CCHC thông qua các tiện ích của một số mạng xã hội có nhiều người sử dụng, như: Zalo, Facebook, Youtube,... giúp các thông tin, chính sách được truyền tải đến các đối tượng một cách nhanh chóng, thuận tiện, mang lại hiệu quả thiết thực. Hiện nay, hầu hết các bộ, ngành, địa phương đã có kênh Zalo chính thức (Zalo Official Account); một số nơi không chỉ dừng lại việc cung cấp thông tin tuyên truyền mà bổ sung các tính năng nộp hồ sơ TTHC, thanh toán trực tuyến, tra cứu, theo dõi tiến trình giải quyết hồ sơ TTHC trên nền tảng Zalo, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân, tổ chức đặc biệt là những người ở xa Bộ phận Một cửa.

Tồn tại, hạn chế

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần tạo chuyển biến rõ rệt trong công tác CCHC, tuy nhiên, công tác thông tin, tuyên truyền CCHC vẫn còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần được xem xét giải quyết trong thời gian tới.

(1) Công tác xây dựng và tổ chức thực hiện Kế hoạch tuyên truyền CCHC hàng năm của bộ, ngành, địa phương còn bất cập; nội dung, nhiệm vụ tuyên truyền còn chung chung, chưa gắn kết chặt chẽ với thực hiện nhiệm vụ CCHC trọng tâm, đặc thù của bộ, ngành, địa phương, dẫn đến khó khăn trong việc bố trí kinh phí tuyên truyền CCHC.

(2) Một số nơi, cơ quan tuyên truyền nội dung CCHC chưa kịp thời; nội dung tin, bài viết, phóng sự CCHC chưa đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của độc giả; vẫn còn tình trạng đưa tin chậm, thiếu tính thời sự, đôi khi phản ánh thiếu tính chính xác.

(3) Mặc dù CCHC là nội dung rất quan trọng, nhưng hiện nay, các chuyên mục CCHC của các cơ quan phát thanh, truyền hình thường được phát sóng vào giờ thấp điểm, dẫn đến lượng người theo dõi còn hạn chế, không thu hút được các nhà tài trợ để duy trì và cải tiến nội dung.

(4) Còn một bộ phận phóng viên, biên tập viên chưa nhận thức đầy đủ, toàn diện về chủ trương, định hướng, mục tiêu, nội dung, nhiệm vụ CCHC, ảnh hưởng đến chất lượng tin, bài.

Một số nguyên nhân chủ yếu của những tồn tại, hạn chế:

- Nhận thức về vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị đối với nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền CCHC chưa đầy đủ, chưa đồng đều; một số nơi chưa coi trọng công tác tuyên truyền, dẫn đến việc thiếu đầu tư cả về thời gian và nguồn lực.

- Thiếu đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về CCHC: Công tác tập huấn, cập nhật kiến thức về CCHC cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên chưa được thực hiện thường xuyên; một bộ phận đội ngũ làm công tác tuyên truyền chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng truyền thông, dẫn đến hạn chế trong việc xây dựng và triển khai các nhiệm vụ tuyên truyền về CCHC.

- Cơ chế phối hợp chưa hiệu quả: Sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và cơ quan truyền thông vẫn còn những hạn chế, đôi khi khó khăn trong việc tiếp cận, chia sẻ thông tin, thống nhất nội dung và hình thức tuyên truyền,…

Một số giải pháp trọng tâm nâng cao hiệu quả tuyên truyền CCHC

(1) Tiếp tục nghiên cứu đổi mới nội dung và hình thức tuyên truyền. Các thông điệp tuyên truyền CCHC cần được thiết kế ngắn gọn, súc tích và dễ hiểu, tập trung vào những lợi ích cụ thể mà người dân có thể nhận được từ các chính sách cải cách. Nội dung tuyên truyền nên tập trung vào chia sẻ các câu chuyện thành công từ thực tiễn thay vì tập trung quá nhiều vào việc đăng tải nội dung chi tiết các quy trình, quy định, chính sách pháp luật về CCHC; bằng cách này, không chỉ nâng cao tính công khai, minh bạch trong hoạt động của cơ quan nhà nước mà còn giúp tạo niềm tin, động lực để khuyến khích người dân sử dụng các dịch vụ. Ví dụ, khi tuyên truyền về dịch vụ công trực tuyến, có thể minh họa bằng video clip một tình huống cụ thể về cách một người dân hoàn thành TTHC liên thông “Khai sinh, đăng ký thường trú, cấp sổ bảo hiểm y tế cho trẻ dưới 6 tuổi” qua Cổng dịch vụ công mà không phải đến cơ quan hành chính. Hoặc chia sẻ câu chuyện thực tế từ một doanh nghiệp đã tiết kiệm được thời gian và chi phí khi đăng ký kinh doanh trực tuyến thay vì thực hiện quy trình thủ công như trước đây.

Không ngừng nghiên cứu, áp dụng, nhân rộng hình thức tuyên truyền mới, sáng tạo, hiệu quả thay vì chỉ thực hiện phương thức truyền thống. Tăng cường tổ chức các cuộc thi, các chương trình giao lưu, hỏi - đáp trực tuyến giữa các nhà lãnh đạo, quản lý, các chuyên gia về CCHC theo từng chủ đề cụ thể để thu hút các nhóm đối tượng có liên quan tham gia, tương tác; thông qua đó, giúp kịp thời giải đáp, lan tỏa những nội dung tích cực của chính sách cũng như giúp phát hiện ra những điểm bất cập, cần nghiên cứu khắc phục trong thời gian tới.

(2) Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong tuyên truyền CCHC. Các bộ, ngành, địa phương phải thường xuyên cập nhật, tích hợp thông tin CCHC thuộc ngành, lĩnh vực và phạm vi quản lý trên các nền tảng trực tuyến và ứng dụng di động, giúp người dân dễ dàng tra cứu và thực hiện thủ tục. Nghiên cứu, tăng cường tuyên truyền CCHC trên các nền tảng mạng xã hội (Facebook, YouTube, Zalo và TikTok). Đặc biệt là chú trọng ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo, xây dựng và sử dụng các trợ lý ảo trong tuyên truyền CCHC; tạo các chatbot hỗ trợ, chủ động giải đáp thắc mắc về các chính sách CCHC, tăng cường tương tác với người dân, doanh nghiệp.

(3) Nâng cao năng lực đội ngũ làm công tác tuyên truyền CCHC (phóng viên, biên tập viên). Tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, cập nhật kiến thức, đào tạo kỹ năng, xây dựng nội dung tuyên truyền CCHC cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên. Đặc biệt là cần có cơ chế để duy trì sự ổn định của đội ngũ nhân sự làm công tác tuyên truyền về CCHC.

(4) Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước và các cơ quan báo chí, truyền thông, bảo đảm các chủ trương, chính sách, kết quả CCHC được thông tin, tuyên truyền kịp thời đến người dân, doanh nghiệp và xã hội.

Doãn Hưng, Vụ Cải cách hành chính - Bộ Nội vụ